DIAGNOSE EN VERLOOP
Tourette is een neurologische aandoening d.w.z. een aandoening in de hersenen.
Je hersenen hebben boodschapperstofjes. Bij mensen met Tourette blijven die teveel signalen uitzenden.
Hierdoor krijgt de persoon dan de aandrang tot tics en dwang.
Om TS te diagnosticeren, moet er volgens de DSM 5 voldaan worden aan volgende vier diagnosecriteria:
1 Verloop van het optreden van tics
Tics zoals eerder beschreven kunnen spontaan verdwijnen en verschijnen. Symptomen kunnen zich uiten vanaf de (vroege) kindertijd. Ze nemen gewoonlijk toe in ernst doorheen de vroege adolescentie en kunnen blijven bestaan in de volwassenheid. De meerderheid van de patiënten vertonen de tics in een matige vorm. Overgevoeligheid aan prikkels en problemen bij het filteren ervan uit de omgeving brengt een gespannen verwerkingsproces teweeg dat gepaard kan gaan met tics. Daarom kan dit ook voorkomen bij personen met ASS, AD(H)D, …
Bij TS zijn de tics op hun hevigst op een leeftijd van 10 tot 12 jaar . Van de kinderen die leven met TS is ongeveer de helft er na een tijd in grote mate ticvrij. Bij anderen wordt TS een chronische aandoening waarmee ze moeten leren leven. Een andere reden waarom TS minder gediagnosticeerd wordt bij volwassenen dan bij kinderen is omdat volwassenen er meer controle over ontwikkeld hebben.
2 Drang en dwang
Om een diagnose TS te bekomen moet er in principe enkel sprake zijn van tics. Maar in de praktijk zijn er ook bijkomende problemen, zoals voornamelijk dwang, aanwezig.
Patiënten met TS ervaren een onweerstaanbare drang om hun tic te uiten.
Ondanks de drang, is het mogelijk de tics te onderdrukken, maar niet voor lang. Uit onderzoek is gebleken dat ongeveer de helft van zowel kinderen als volwassenen met TS, in staat is hun tics voor een korte tijd te onderdrukken.
Het is belangrijk dat er niet aan kinderen wordt gevraagd om hun tics te onderdrukken, tenzij uitzonderlijk (gezien de omstandigheden) echt aangewezen. Een tic die wordt onderdrukt, leidt tot een gespannen gevoel. En een gespannen gevoel lokt extra tics uit. Dat wordt dus een vicieuze cirkel … Om extra spanning te voorkomen worden tics dus liefst genegeerd, dan is de kans groter dat ze verminderen of verdwijnen. Ook prikkels, contextuele factoren, zoals stress, frustraties en angst in het dagelijks leven bemoeilijken het onderdrukken van tics. Nadat tics voor een tijd onderdrukt werden kan er dus een tijdelijke toename zijn van de tics. Dit wordt het reboundeffect genoemd en kan bijvoorbeeld voorkomen wanneer kinderen thuiskomen van school.
Kinderen met TS die jonger zijn dan 10 jaar zijn zich vaak nog niet bewust van de drang die hun tics ‘in gang zet’. Zij ervaren hun tics eerder als een onvrijwillige beweging en zijn dan ook minder in staat tics te onderdrukken.
Vanaf 10 jaar zullen de meeste kinderen, met de intrede van de prepuberteit een onweerstaanbare drang ervaren om hun tic te uiten. Wanneer de drang bewust beleefd wordt, leidt dit tot stress en spanning, een gevoel dat weer daalt nadat de tic (herhaaldelijk) geuit werd.
Wat is nu het verschil tussen drang en dwang?
Dwang en drang zijn 2 begrippen die vaak onderling verwisseld worden. Wij proberen hieronder een duidelijk onderscheid te maken tussen deze begrippen.
DRANG
bv: voortdurend tegels of traptreden tellen, aantal letters waaruit een woord bestaat tellen, berekeningen maken met voorbijrijdende auto’s, drang een voorwerp een bepaald aantal keren aan te raken of om zichzelf pijn te doen..
Dan komt er opluchting (voor een tijdje).
Vaak voorkomende drangverschijnselen:
Heel typisch: steeds zoeken naar evenwicht, op alle mogelijke manieren.
Bv wanneer met de linker pink de tafel wordt aangeraakt MOET dit ook met de rechterpink en op dezelfde manier, tot het ‘goed’ voelt.
DWANG
onveilige hechting, trauma,…
bv controleren of de gaskraan volledig dicht is, alles op exact dezelfde
plaats leggen, ..
Vaak voorkomende dwanggedachten en dwanghandelingen:
Dwanggedachten of obsessies zijn telkens terugkerende, zich opdringende gedachten, beelden of impulsen, die als ongewenst worden ervaren.
Dwanghandelingen bestaan uit zich herhalende gedragingen (controleren, handen wassen, opruimen) of mentale handelingen (bidden, tellen, woorden herhalen) die de persoon even ontlasten van de angst die obsessies veroorzaken.
Soorten obsessies:
Soorten dwanghandelingen:
Bij doorsnee mensen komen we lichte vormen van obsessief-compulsief gedrag tegen als zij veel stress ervaren. (zich herhalende obsessie). Bij ‘ernstige’ vormen, die het functioneren sterk beïnvloeden en belemmeren spreken we van een ‘obsessieve-compulsieve stoornis’.
Personen met Tourette kunnen last hebben van zowel drang als dwang. Het onderscheid valt vaak niet strikt te maken.
Belang van een vroege diagnose TS: VOORKOM UITSLUITING, PESTEN, LAAG ZELFBEELD, ANGST, COMPENSATIEGEDRAG!
VOORKOM ACHTERSTAND OP SCHOOL, ONDERPRESTEREN EN DEMOTIVATIE!
Je hersenen hebben boodschapperstofjes. Bij mensen met Tourette blijven die teveel signalen uitzenden.
Hierdoor krijgt de persoon dan de aandrang tot tics en dwang.
Om TS te diagnosticeren, moet er volgens de DSM 5 voldaan worden aan volgende vier diagnosecriteria:
- Ten eerste moet de patiënt meerdere motorische en minstens één vocale tic vertonen. Deze tics hoeven niet samen voor te komen.
- Een tweede criterium is dat de tics minstens 1 jaar moeten bestaan sinds het verschijnen van de eerste tic. Deze tics kunnen mogelijks afnemen en verdwijnen, meerdere keren per dag voorkomen of soms wel en soms niet aanwezig zijn, maar moeten aanhouden.
- Een derde criterium is dat de tics voor de leeftijd van 18 jaar moeten beginnen.
- Ten slotte mag de stoornis niet toegeschreven worden aan de directe fysiologische effecten van een middel, het gebruik van medicijnen of drugs of door een somatische aandoening.
1 Verloop van het optreden van tics
Tics zoals eerder beschreven kunnen spontaan verdwijnen en verschijnen. Symptomen kunnen zich uiten vanaf de (vroege) kindertijd. Ze nemen gewoonlijk toe in ernst doorheen de vroege adolescentie en kunnen blijven bestaan in de volwassenheid. De meerderheid van de patiënten vertonen de tics in een matige vorm. Overgevoeligheid aan prikkels en problemen bij het filteren ervan uit de omgeving brengt een gespannen verwerkingsproces teweeg dat gepaard kan gaan met tics. Daarom kan dit ook voorkomen bij personen met ASS, AD(H)D, …
Bij TS zijn de tics op hun hevigst op een leeftijd van 10 tot 12 jaar . Van de kinderen die leven met TS is ongeveer de helft er na een tijd in grote mate ticvrij. Bij anderen wordt TS een chronische aandoening waarmee ze moeten leren leven. Een andere reden waarom TS minder gediagnosticeerd wordt bij volwassenen dan bij kinderen is omdat volwassenen er meer controle over ontwikkeld hebben.
2 Drang en dwang
Om een diagnose TS te bekomen moet er in principe enkel sprake zijn van tics. Maar in de praktijk zijn er ook bijkomende problemen, zoals voornamelijk dwang, aanwezig.
Patiënten met TS ervaren een onweerstaanbare drang om hun tic te uiten.
Ondanks de drang, is het mogelijk de tics te onderdrukken, maar niet voor lang. Uit onderzoek is gebleken dat ongeveer de helft van zowel kinderen als volwassenen met TS, in staat is hun tics voor een korte tijd te onderdrukken.
Het is belangrijk dat er niet aan kinderen wordt gevraagd om hun tics te onderdrukken, tenzij uitzonderlijk (gezien de omstandigheden) echt aangewezen. Een tic die wordt onderdrukt, leidt tot een gespannen gevoel. En een gespannen gevoel lokt extra tics uit. Dat wordt dus een vicieuze cirkel … Om extra spanning te voorkomen worden tics dus liefst genegeerd, dan is de kans groter dat ze verminderen of verdwijnen. Ook prikkels, contextuele factoren, zoals stress, frustraties en angst in het dagelijks leven bemoeilijken het onderdrukken van tics. Nadat tics voor een tijd onderdrukt werden kan er dus een tijdelijke toename zijn van de tics. Dit wordt het reboundeffect genoemd en kan bijvoorbeeld voorkomen wanneer kinderen thuiskomen van school.
Kinderen met TS die jonger zijn dan 10 jaar zijn zich vaak nog niet bewust van de drang die hun tics ‘in gang zet’. Zij ervaren hun tics eerder als een onvrijwillige beweging en zijn dan ook minder in staat tics te onderdrukken.
Vanaf 10 jaar zullen de meeste kinderen, met de intrede van de prepuberteit een onweerstaanbare drang ervaren om hun tic te uiten. Wanneer de drang bewust beleefd wordt, leidt dit tot stress en spanning, een gevoel dat weer daalt nadat de tic (herhaaldelijk) geuit werd.
Wat is nu het verschil tussen drang en dwang?
Dwang en drang zijn 2 begrippen die vaak onderling verwisseld worden. Wij proberen hieronder een duidelijk onderscheid te maken tussen deze begrippen.
DRANG
- DRANG is neurologisch
bv: voortdurend tegels of traptreden tellen, aantal letters waaruit een woord bestaat tellen, berekeningen maken met voorbijrijdende auto’s, drang een voorwerp een bepaald aantal keren aan te raken of om zichzelf pijn te doen..
- DRANG is een gedachte of handeling die je ‘MOET’ uitvoeren om een ondraaglijk gevoel van innerlijke spanning te ontladen. (neurologische oorsprong)
Dan komt er opluchting (voor een tijdje).
Vaak voorkomende drangverschijnselen:
- alle tics
- voorwerpen of personen aanraken met een bepaalde druk, vaak met linker- en rechtervinger/hand/elleboog/…
- bij schrijven steeds weer doorhalen en opnieuw beginnen omdat het perfect moet
- rondjes bij meerkeuzevragen precies inkleuren
- rituelen
- in gedachten of luidop woorden herhalen, achterstevoren zeggen
- …
Heel typisch: steeds zoeken naar evenwicht, op alle mogelijke manieren.
Bv wanneer met de linker pink de tafel wordt aangeraakt MOET dit ook met de rechterpink en op dezelfde manier, tot het ‘goed’ voelt.
DWANG
- DWANG is psychologisch
onveilige hechting, trauma,…
bv controleren of de gaskraan volledig dicht is, alles op exact dezelfde
plaats leggen, ..
- DWANG is een gedachte of handeling die je ‘MOET’ uitvoeren vanuit een bepaalde angst dat er anders iets (ergs) zal gebeuren. (vaak traumatische oorsprong)
Vaak voorkomende dwanggedachten en dwanghandelingen:
- streven naar symmetrie, perfectie en netheid
- herhaald tellen
- dingen steeds weer controleren
- constant twijfelen of piekeren
- obsessieve angsten
- angst voor ziektekiemen en besmetting
- rituelen
- herhaald vragen stellen
- moeite met overgangen, inflexibel
- een obsessief gevoel voor rechtvaardigheid
- obsessieve gedachten
Dwanggedachten of obsessies zijn telkens terugkerende, zich opdringende gedachten, beelden of impulsen, die als ongewenst worden ervaren.
Dwanghandelingen bestaan uit zich herhalende gedragingen (controleren, handen wassen, opruimen) of mentale handelingen (bidden, tellen, woorden herhalen) die de persoon even ontlasten van de angst die obsessies veroorzaken.
Soorten obsessies:
- Angst om gehoor te geven aan impulsen (obsceniteiten schreeuwen)
- Twijfels (heb ik de deur wel op slot gedaan?)
- Beelden (mama ligt dood in bed)
Soorten dwanghandelingen:
- Handelingen die toegeven aan de obsessie (gaan kijken of de deur wel op slot is)
- Controlerende handelingen (een liedje zingen om de gedachten af te leiden)
Bij doorsnee mensen komen we lichte vormen van obsessief-compulsief gedrag tegen als zij veel stress ervaren. (zich herhalende obsessie). Bij ‘ernstige’ vormen, die het functioneren sterk beïnvloeden en belemmeren spreken we van een ‘obsessieve-compulsieve stoornis’.
Personen met Tourette kunnen last hebben van zowel drang als dwang. Het onderscheid valt vaak niet strikt te maken.
Belang van een vroege diagnose TS: VOORKOM UITSLUITING, PESTEN, LAAG ZELFBEELD, ANGST, COMPENSATIEGEDRAG!
- Symptomen kunnen door omgeving als bizar, storend of angstaanjagend ervaren worden.
- Symptomen kunnen boosheid en spot uitlokken van klasgenoten, familie, leerkrachten, toevallige omstaanders.
- Kinderen met TS worden dikwijls afgedreigd, gestraft en uitgesloten van sociale activiteiten.
- Problemen verergeren vaak in de puberteit, die al moeilijk genoeg is op zich.
VOORKOM ACHTERSTAND OP SCHOOL, ONDERPRESTEREN EN DEMOTIVATIE!
- Tics en drang- en dwangverschijnselen vertragen en belemmeren de opname en verwerking van informatie enorm.
- Tics en drang- en dwangverschijnselen vertragen en belemmeren enorm het invullen van agenda, taken, schrijven van opdrachten, toetsen, …
